Дижитал зах зээлд өсөн нэмэгдэж буй өрсөлдөөний асуудлыг шийдвэрлэх нь

Дижитал зах зээл нь өрсөлдөөний хэд хэдэн шинэ сорилтуудыг бий болгосон. Өрсөлдөөний дараах бодлого нь тэдгээрийг бүхэлд нь, шаардлагатай хурдаар шийдвэрлэх боломжгүй юм шиг харагдаж байна. Эрдэмтэн судлаачид болон бодлого боловсруулагчдын дунд эдгээр зах зээлд өрсөлдөөнийг боомилж, бүтээмж, инновацид сөргөөр нөлөөлөхгүйн тулд өмнөх зохицуулалтын бодлого шаардлагатай гэдэгтэй нэлээд санал нэгдэж байна. Үүний үр дүнд ЭЗХАХБ-ын томоохон эдийн засагтай орнууд дижитал зах зээл дэх өрсөлдөөн болон шударга худалдааг дэмжих зорилгоор зохицуулалтын саналыг хэлэлцэж эсвэл аль хэдийн баталсан байна.

Геополитикийн тогтворгүй байдал, хурдацтай төлөвшиж буй болон шинээр гарч ирж буй технологи, бэлэн авъяас чадварын дутмаг байдал, мөн хувьцаа эзэмшигчид болон зохицуулалтын хүлээлт нэмэгдэж буй нь кибер болон бизнесийн удирдагчдын санаа зовж буй чухал сорилтуудын хэсэг болоод байна. Хэрэв өнгөрсөн жилийн Дэлхийн кибер аюулгүй байдлын төлөвт цар тахлын удаан үргэлжилсэн нөлөөлөл, мөн хурдацтай дижиталчлалын үр нөлөөг тусгайлан авч үзсэн бол энэ жилийн Дэлхийн кибер аюулгүй байдлын төлөв тайлан нь улам бүр хуваагдмал, урьдчилан тааварлашгүй ертөнцийн талаарх санаа зовоож буй асуудлуудыг гаргаж ирсэн байна.

Ойгоос гарах хараахан болоогүй байна

"ЕСБХБ-ны бүс нутгуудын эдийн засгийн өсөлт 2022 оны 1-9 саруудад өмнөх оны мөн үеийнхээс 3.2%-р (жилийн өсөлт 2.4%) өссөн ч Украины дайн болон Ковид-19 дараах сэргэлтийн эрч саарсны улмаас 2021 онтой харьцуулахад өсөлт удаашралтай байна.

"Жижиг, дунд бизнес (ЖДБ) болон дунд хэмжээний компаниуд нь нийт компаниудын 90%-ийг бүрдүүлдэг бөгөөд дэлхийн хэмжээнд ажлын байр, ДНБ-ий 70 орчим хувийг бий болгодог ч жижиг хэмжээтэй байдгийн үр дүнд эдийн засгийн цочрол, үймээн самуунд хамгийн их өртдөг.

Сингапурын Үндэсний Их Сургуультай хамтран боловсруулсан энэхүү тайлан нь ЖДБ-үүд ирээдүйн бэлэн байдлаа нэмэгдүүлэх стратеги, арга замыг хэрхэн боловсруулж болох талаар тодруулсан болно. Энэхүү тайланд тодорхой бус байдлын үед даван туулах чадвараа сайжруулахад байгалийн авхаалжаа хэрхэн өрсөлдөх давуу тал болгон ашиглаж болох талаар гурван тулгуурт аргыг санал болгож байна.

"Энэхүү тайлангаар ухаалаг худалдааны болон хөрөнгө оруулалтын бодлого, зохицуулалтын түвшний хамтын ажиллагаа нь хэрхэн Ази, Номхон далайн бүсийн эдийн засгийг уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх, цар тахлын дараах сэргэлт болон уян хатан, тогтвортой хөгжлийг дэмжихэд тусалж буйг харуулсан байна.

Дэлхийн нэмүү өртгийн сүлжээ, хөрөнгө оруулалт, хүмүүсийн шилжилт хөдөлгөөн, бүс нутгийн хамтын ажиллагааны санаачилга зэрэг сэдвүүдэд дүн шинжилгээ хийж, бүс нутагт одоо тулгарч буй эдийн засаг, байгаль орчны сорилтуудыг тоймлон харуулав. 

"ЖДБ нь эдийн засагт томоохон үүрэг гүйцэтгэдэг боловч ихэнх тохиолдолд санхүүгийн хүртээмж дутмаг байх нь тэдний хувьд маш том саад бэрхшээл болдог. Санхүүгийн дижитал үйлчилгээ (DFS) нь шинэ дижитал бүтээгдэхүүн, үйл явцын автоматжуулалтыг идэвхжүүлснээр санхүүжилтийн шинэ эх үүсвэрт хандах, уламжлалт тоглогчдын хүртээмжийг сайжруулах замаар ЖДБ-ийн санхүүжилтийн зөрүүг арилгахад тусална. Гэсэн хэдий ч ЖДБ-ийг дижитал санхүүгийн бүтээгдэхүүнийг бүрэн нэвтрүүлэхэд саад бэрхшээл, сорилтууд байсаар байна. Бодлого болон зохицуулалтын арга барилууд нь DFS-ээр дамжуулан ЖДБ-ийн санхүүжилтийн хүртээмжийг сайжруулах боломжийг бий болгоно."

“Төв банкууд хувийн хэвшлийн дижитал валютууд гарч ирэхийг сэтгэл догдлол, түгшүүр хослуулан ажиглаж байсан бөгөөд зарим нь крипто валютын өөрсдийн хувилбаруудыг буюу төв банкны дижитал валют (CBDC)-г туршиж эхэлж байна. Хуульчдын үзэж байгаагаар CBDC нь хувийн дижитал валютаас өөр хувилбар санал болгох бөгөөд энэ нь төв банкуудад үндэсний мөнгөний нийлүүлэлтийг хянах, мөнгө угаах, залилантай тэмцэх, санхүүгийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх боломжийг олгох юм.

Өгөгдөл/мэдээлэл солилцох системийн талаарх ЭЗХАХБ-ын 2022 оны судалгааны үр дүнгээс

Мэдээлэл хуваалцах зохицуулалт нь нээлттэй банкнаас нээлттэй санхүү рүү шилжиж байна. Энэхүү хувьслын дараагийн үе шат нь төлбөр/гүйлгээний өгөгдлөөс гадна санхүүгийн үйл ажиллагааны бусад салбарыг (жишээ нь даатгал) багтаасан мэдээллийн хүртээмж, мэдээллийн эх сурвалжийг хуваалцах боломжийг өргөжүүлэхийн тулд одоо байгаа тогтолцоон дээр суурилсан. Энэхүү судалгааны ажил нь ЭЗХАХБ-ын гишүүн болон гишүүн бус орнуудад одоогоор ашиглагдаж буй өөр өөр төрлийн өгөгдөл хуваалцах тогтолцоонд дүн шинжилгээ хийсэн байна.

"Бид 27 орны тоон мэдээлэл дээр үндэслэн ажил гэрийн хооронд замд өнгөрүүлдэг цагийг тооцоолсон. Манай жишээн дээр гэрээсээ ажилласнаар хэмнэх хугацаа өдөрт 72 минут байна.  2021 болон 2022 онуудад гэрээс ажиллах нь ойролцоогоор 7 хоногт 2 цагийг хэмнэсэн ба цар тахал дууссанаар 1 ажилтан, 1 долоо хоногт 1 цагийг хэмнэхээр тооцоолж байна.  Ажилтнуудын хувьд хэмнэсэн цаг хугацааныхаа 40%-ийн ажилдаа, 11%-ийг гэр бүлийнхэнийхээ асрах ажилд зарцуулдаг ажээ. Хүүхдүүдтэйгээ амьдардаг хүмүүс энэхүү асрах үйл ажиллагаанд илүү цагийг зарцуулж байна."

"Тогтвортой санхүүгийн ил тод байдал, шударга байдал, үр ашгийг дээшлүүлэх, зах зээлийн хөгжлийг дэмжих бодлого, зах зээлийн үйл ажиллагааны тоймыг энэхүү тайланд багтаасан болно. Энд таксономийг стандарттай нийцүүлэх, шилжилтийн санхүүжилтийг дэмжих, байгаль орчин, нийгэм, засаглалын (ESG) хөрөнгө оруулалтын орчин үеийн чиг хандлагыг нэвтрүүлэх болон мэдээллийн ил тод үнэн зөв байдлын шаардлагыг хэрэгжүүлэхэд чиглэсэн хүчин чармайлтуудыг авч үзэх болно."

"Дэлхий даяар 500 сая орчим бичил, жижиг бизнес үйл ажиллагаа явуулж байна гэсэн тооцоо бий. Зээлийн болон бусад санхүүгийн үйлчилгээний хүртээмж нь эдгээр бизнесүүдийн өсөлт, тогтвортой байдал, улмаар эдгээр бизнесээс амьжиргаагаа залгуулдаг бага орлоготой, эмзэг бүлгийн хүн амд чухал үүрэгтэй. Гэсэн хэдий ч бичил жижиг бизнесийн санхүүжилтийг өргөжүүлэх чиглэлээр олон арван жилийн хүчин чармайлт, зарим мэдэгдэхүйц амжилтыг үл харгалзан зээлийн зөрүү 4.9 их наяд ам.доллар хэвээр байна.

"Өгөгдөл нь олон олон бараа, үйлчилгээний үйлдвэрлэлийн гол орц болжээ. Гэхдээ энэхүү орц нь хэр чухал вэ? Өгөгдлийн үнэ цэнэ – эдийн засгийн өсөлт, сайн сайхан байдалд оруулж буй хувь нэмэр нь юу вэ? Энэхүү тайланд өгөгдлийн үнэлгээний төрөл бүрийн арга барил, тэдгээрийн давуу болон сул талууд, өөр өөр нөхцөл байдалд хэрэглэх боломжуудыг авч үзсэн байна. Өгөгдлийн үнэ цэнэ нь тэдгээрийг хэрхэн үүсгэх, хуваалцах, ашиглахыг тодорхойлж буй өгөгдлийн удирдлагын тогтолцооноос ихээхэн хамаардаг гэж тус тайланд үзсэн. Түүнчлэн энэхүү тайланд өгөгдөл, мэдээллийн урсгалын үнэ цэнийн тооцооллыг харуулсан байна.