"ЭДИЙН ЗАСГИЙГ СЭРГЭЭХИЙН ТУЛД БИЗНЕСИЙН ОРЧНЫ ШИНЭЧЛЭЛИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ НЬ

Монгол Улсын эдийн засгийн өсөлтийн үзүүлэлтүүд сүүлийн арван жилд тогтворгүй байсан хэдий ч өсөлтийн хувь ер бусын өндөр байлаа. Хэдийгээр томоохон ахиц дэвшил гарсан ч Монгол Улс уул уурхайгаас гадна тэгш өрсөлдөөнтэй, илүү бүтээмжтэй хувийн хэвшлийг бий болгох бизнесийн таатай орчныг бэхжүүлэх шаардлагатай байна. Монгол Улсын Засгийн газар хөрөнгө оруулалтын таатай орчин бүрдүүлэх шаардлагатайг хүлээн зөвшөөрч, хэд хэдэн томоохон шинэчлэлийг хэрэгжүүлсэн. Саяхан батлагдсан "Шинэ сэргэлтийн бодлого" нь дунд хугацааны эдийн засгийн хөгжилд тулгарч буй бэрхшээлүүдийг цаашид шийдвэрлэх зорилготой юм. Бизнесийн орчин нь тухайн улсын өрсөлдөх чадварын зөвхөн нэг элемент боловч хөрөнгө оруулалтын таатай орчныг бүрдүүлдэг. Бизнесийн орчны чанар нь хөрөнгө оруулагчдын сонирхлыг татахуйц хууль эрх зүйн орчныг бий болгохыг зорьж буй улс орнуудын өрсөлдөөний чухал элемент болсон.

"Уур амьсгалын хямралыг шийдвэрлэхийн тулд дэлхийн хэмжээнд сая сая ЖДБ-үүд тэг нүүрс хүчлийн ялгарал руу шилжих шилжилтийг хийх хэрэгтэй. ЖДБ-үүд байгаль орчинд ихээхэн нөлөө үзүүлдэг тул илүү цэвэр бизнесийн загваруудыг нэвтрүүлэх шаардлагатай. Тэд эко бизнес эрхлэгчид, эко-шинийг санаачлагчдын хувьд уур амьсгалын шинэлэг шийдлүүдийг боловсруулахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Санхүүгийн хүртээмж нь ЖДБ-ийн тэг нүүрс хүчил ялгаруулахад чиглэх хөрөнгө оруулалтын хувьд маш чухал ч жижиг бизнесүүд тогтвортой санхүүгийн өсөн нэмэгдэж буй нөөцийг ашиглахад ихээхэн бэрхшээлтэй тулгардаг.

"Ази тив нь хүн амын өсөлтийн дарамт, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийн эрчимжилт, үйлдвэржилт, хотжилт зэрэг өргөн хүрээтэй өөрчлөлт, хөгжлийг туулж байна. Энэхүү эдийн засгийн хөгжил нь маш их нөөц баялгийг ашиглаж, нүүрстөрөгчийн ялгарлыг нэмэгдүүлдсэн бол уур амьсгалын өөрчлөлт нь байгаль орчныг хохироосон зан үйл, хамгаалалтын механизмыг өдөөж, улам дордуулсан.

“Дэлхий нийтийг хамарсан цар тахал, нийлүүлэлтийн сүлжээний тасалдал, цаг агаарын эрс тэс уур амьсгал, Европ дахь дайн, асар их хэмжээний албадан нүүлгэлт, хийн үнийн хөөрөгдөл, инфляцийн өндөр өсөлт, өрийн дарамт, нөхөн сэргээлт, нөхөрлөл... Цар тахлын өмнөх “ердийн бизнес”-ийн үе рүү буцах боломжгүй нь ойлгомжтой. Энэ жилийн тайланд ЕСБХБ-ны бүс нутгуудад тулгарч буй тектоник өөрчлөлтүүдийг судалж, төрийн бодлого, бизнесийн шийдвэр гаргалтанд мэдээлэл өгөхийн тулд олон тооны дүн шинжилгээг танилцуулах болно.”

"Дэлхийн ядуусын бараг 80 хувь нь хөдөө орон нутагт амьдардаг (UNDESA 2021) учир 2030 он хүртэлх Тогтвортой Хөгжлийн Зорилтуудыг хэрэгжүүлэхэд хөдөөгийн хөгжил чухал байр суурь эзэлж байна. Түүнчлэн хөдөөгийн хүн ам боловсрол, эрүүл мэнд, цахилгаан эрчим хүч, ариун цэврийн байгууламжийн болон бусад үйлчилгээний хүртээмж муутай байдаг. нь хөдөө, хот хоорондын ялгаа, сэтгэл ханамжгүй байдал, үл ойлголцолд хүргэдэг.

Ядуу болон аливаа боломж, үйлчилгээнээс гадуур үлдэж буй хүмүүст зориулсан санхүүгийн үйлчилгээ нь хэд хэдэн ТХЗ-ыг ахиулахад гол түлхэц болдог гэдгийг нийтээр хүлээн зөвшөөрдөг. Гэсэн хэдий ч хөдөө орон нутагт санхүүгийн үйлчилгээний хүртээмж, хэрэглээг нэмэгдүүлэх нь тийм ч хялбар биш юм.

“Зөрчилдөөн, Ковид-19, уур амьсгалын өөрчлөлт зэрэг гурван нийлмэл хямрал нь өөр нэг хямрал буюу өлсгөлөнг бий болгож байна.

Хүнсний үнэ 2021 онд 23 хувиар өсч, олон жилийн харьцангуй үнийн тогтвортой байдлыг зогсоосон нь зарим талаараа цаг агаарын эрс тэс уур амьсгал ургац хураалтад сөргөөр нөлөөлж, эрчим хүчний зардал өссөнтэй холбоотой юм. Дараа нь хоёрдугаар сарын сүүлээр Орос Украин руу довтолсон нь дэлхийн хамгийн том улаан буудай болон бусад гол нэрийн бүтээгдэхүүн экспортлогч хоёр орны түүхий эдийн урсгалыг тасалдуулж, үнийг түүхэн дээд хэмжээнд хүргэв.

Энэхүү түрэмгийлэл нь Украины нэгэн цагт хөл хөдөлгөөн ихтэй байсан Хар тэнгисийн боомтуудыг хоосруулж, тариалангийн талбайг эзэнгүй орхиж, Оросын экспорт хийх боломжийг хязгаарласан юм.

Хөгжиж буй зах зээл дэх бараг хагас тэрбум бичил болон жижиг бизнесүүд (БЖБ) дэлхийн олон сая бага орлоготой хүн амд амьжиргааны эх үүсвэрийг бий болгож байна. Тухайн бизнест тохирсон, боломжийн, хариуцлагатай санхүүжилтийн хүртээмжтэй байдал нь БЖБ-ийн, ялангуяа хамгийн жижиг болон албан бус бизнесийн, тогтвортой байдал, өсөлтийг хязгаарласан байнгын саад бэрхшээл хэвээр байна. Санхүүгийн хүртээмжийг дэмжигч байгууллагууд нь МХБ-ийг дэмжихэд удаан хугацааны турш анхаарлаа хандуулж ирсэн ч санхүүгийн үйлчилгээ үзүүлэгч болон санхүүжүүлэгчид МХБ-ийн салбарыг бүхэлд нь нэг цул гэж үзэх хандлагатай бөгөөд тухайн ертөнц дэх бизнесүүдийн олон талт байдлыг харгалзан үздэггүй.

Бүс нутгийн эдийн засаг энэ онд 4.3%-р өсөх төлөвтэй байгаа бөгөөд энэ нь 2022 оны 4 дүгээр сард АХБ-наас дэвшүүлж байсан 5.2%-ийн таамгаас буурсан ба дараа оны таамаглалыг ч мөн 5.3%-иас 4.9% болгон бууруулжээ. Төв банкуудын мөнгөний хатуу бодлого, Украйн дахь Оросын түрэмгийлэл, БНХАУ-д удаа дараа тогтоож буй COVID-19 хөл хорио зэрэгтэй холбоотойгоор эдийн засгийн өсөлтийн таамаглал буурахад хүрчээ.

Энэхүү тайлан нь АХБ-ны 49 гишүүн орныг хамарсан бөгөөд Ази, Номхон далайн бүс нутагт тогтвортой эдийн засгийн өсөлтөд хүрэхэд гарч буй хөгжлийн ахиц дэвшил болон тулгарч буй сорилтууд, тэдгээрийн чиг хандлагыг авч үзсэн байна.

“Мөнгө нь хүн төрөлхтний нийгмийг өөрчилж, газарзүйн өргөн тархсан байршлуудын хооронд ч худалдаа, арилжаа хийх боломжийг бий болгосон. Мөнгө нь баялаг, нөөцийг орон зай, цаг хугацааны явцад шилжүүлэх боломжийг олгодог. Гэвч хүн төрөлхтний түүхийн ихэнх хугацаанд мөнгө нь шунал болон дээрмийн объект байсаар ирсэн.

ЕСБХБ-ны судалгаа (№ 270)

Цар тахал нь гэрээсээ ажиллах том, урт хугацааны шилжилтийг эхлүүллээ. Энэ шилжилтийг үнэлэхийн тулд бид 2021 оны дунд үе болон 2022 оны эхэн үеийн байдлаар 27 улсын бүтэн цагийн ажилчдаас судалгаа авсан юм. Улс орон хоорондын харьцуулалт нь нас, хүйс, боловсрол, ажиллаж буй салбарыг харгалзсан ба АНУ-ын дунджийг суурь үзүүлэлт болгон авч үзсэн. Нэгдүгээрт, гэрээсээ ажиллах нь манай судалгааны түүврийн хувьд долоо хоногт дунджаар 1.5 өдөр байсан бөгөөд энэ нь улс бүрийн хувьд нэлээн ялгаатай харагдсан. Хоёрдугаарт, ажил олгогчид долоо хоногт дунджаар 0.7 өдөр ажилтнуудаа гэрээс ажиллахаар төлөвлөдөг боловч ажилчид 1.7 хоног гэрээсээ ажиллахыг хүсдэг байна.

Украйны эсрэг Оросын дайны өндөр төлөөсийг дэлхий даяар төлж байна. Хүмүүнлэгийн ажлын өндөр зардал өссөөр байгаа бөгөөд дэлхийн эдийн засгийн төлөв байдал улам бүр харанхуй болсоор байна.

Энэхүү завсрын тайлан нь дайны дэлхийн эдийн засаг болон эрчим хүчний салбар үзүүлж буй нөлөөг чухалчлан авч үзсэн байна. Ковид-19 цар тахлын нөлөө үргэлжилсээр байгаа энэ үеэд уг дайн нь эдийн засгийн өсөлтийг урьдчилан таамаглаж байснаас илүү удаашруулж байна.